دندان درد، یکی از معضلاتی است که تقریبا تمام اقشار جامعه از کوچک و بزرگ را درگیر می‌کند. این درد که عموما ناشی از تحریک موقت لثه و ریشه دندان است، می‌تواند در مواقع حاد بسیار چالش برانگیز باشد. یکی از علت‌های شایع دندان درد عفونت دندان بوده و در صورتی که منشا و علت درد مشخص نشده و درمان نگردد، می‌تواند صدمات جبران ناپذیری برای سلامت دهان و دندان و حتی سایر بدن به همراه داشته باشد. در این بلاگ به علت دندان درد و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
دندان درد یعنی چه ؟
کمتر کسی را می‌توان یافت که دندان درد را تجربه نکرده باشد، معمولا هنگامی که عاج یا پالپ دندان دچار عفونت و پوسیدگی می‌گردد، با علائمی نظیر درد و تورم خود را نشان می‌دهد. اما دلایل ایجاد دندان درد می‌تواند منشا مختلفی داشته باشد و هر کدام نیز درمان خاص خود را می طلبد. پس در وهله اول باید علت دندان درد را پیدا کرده و در نهایت با درمان مناسب برای رفع آن اقدام کرد.
مناسب‌ترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک
از آنجا که دندان درد گاهی در منزل هم قابل درمان است، باید توجه داشته باشید که زمانی که علائم و نشانه‌های زیر را مشاهده کردید، بی‌درنگ باید در اسرع وقت به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده و از پزشک متخصص کمک بگیرید:
- درد شدید و ممتد
- تب و سر درد
- لق شدن دندان
- تورم لپ و فک
- قرمزی و حساسیت لثه
- احساس درد در هنگام خوردن و نوشیدن
- عدم کاهش درد با مسکن
- بو و مزه بد دهان
- خونریزی لثه
- ادامه درد بیش از 2 روز
دلایل بروز دندان درد
مشکلاتی که می‌توانند سبب بروز دندان درد شوند، گاهی بسیار تعجب آور بوده و در صورت نادیده گرفتن این درد، مشکل بدتر شده و به مرحله حاد و مزمن می‌رسد. پس اولین قدم در هنگام بروز دندان درد ریشه‌یابی علت به وجود آمدن آن است. در ادامه شما را با دلایلی که می‌توانند باعث ایجاد دندان درد شوند آشنا می‌کنیم.
به زنان باردار توصیه می‌شود، که برای درمان درد دندان خود در 3 ماه دوم بارداری اقدام نمایند.
1-پوسیدگی دندان رایج‌ترین علت دندان درد
پلاک‌ها و باکتری‌ها با تغذیه از مواد نشاسته‌ای و قندها سبب ایجاد اسید شده و در نهایت باعث ایجاد پوسیدگی و تخریب بافت مینای دندان می‌شوند. این پوسیدگی‌ها معمولا به صورت حفره‌های کوچکی روی دندان نمایان شده که در ابتدا سطحی هستند اما اگر به موقع به مطب دندانپزشکی مراجعه نکنید، باعث تخریب بیشتر و ایجاد حفره‌های بزرگ‌تر شده و در نهایت بافت پالپ دندان را درگیر می‌نمایند.
2-درد ناشی از عفونت لثه
عفونت لثه در مراحل اولیه معمولا با التهاب، قرمزی وتورم لثه همراه بوده و در نهایت باعث ایجاد دندان درد می‌گردد. اگر در همان ابتدا نسبت به درمان ژنژیویت لثه کم توجهی کنید، عفونت ایجاد شده به مرور پیشرفت کرده و به بیماری پریودنتیت تبدیل می‌گردد. این معضل نوع حاد و شدید عفونت لثه است که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری در پی‌داشته باشد.
3-درد ناشی از آبسه دندان
هنگامی که باکتری‌ها و پلاک‌ها در بین دندان‌ها باقی مانده، به مرور زمان به بافت داخل لثه نفوذ می‌کنند و سبب ایجاد التهاب و درد و در نهایت آبسه دندان می‌شوند. معمولا این عارضه با درد، عفونت و چرک همراه بوده و باید توسط درمان مناسب ترمیم شده و بر طرف گردد. باید بدانید که عفونت ناشی از آبسه دندان می‌تواند به تمام نواحی گسترش یابد.
در مجله دندانپزشکی بخوانید: آبسه دندان چیست؟
4-دندان قروچه عامل دندان درد
یکی از مشکلاتی که شاید خیلی جدی به نظر نرسد، دندان قروچه است. بسیاری از معضلات مانند ترک خوردن و شکستگی دندان از عوارض ناشی از دندان قروچه است. اغلب این مشکل در خواب یا در شرایطی که فرد دچار استرس و اضطراب می‌گردد، رخ داده و فرد بدون آن‌که متوجه باشد به دندان‌ها و حتی فک خود آسیب وارد می‌کند و در اغلب موارد با درد شدید مواجه می‌شود.
5-اختلال TMJ یا مفصل فک
جمجمه و فک توسط مفصل گیجگاهی فکی که در اصطلاح TMJ، نامیده می‌شود، به هم متصل بوده و به شما در غذا جویدن و باز کردن دهان کمک می‌کند، زمانی که در عملکرد این مفصل اختلال ایجاد شود، می‌تواند منجر به فک درد شود که در واقع بسیار شبیه درد دندان بوده و از عوارض مشکلاتی مانند سائیدن دندان روی هم است.
6-درد دندان ناشی از تحلیل لثه
برخی از افراد به دلایل مختلفی دچار عارضه تحلیل لثه می‌شوند، همین امر سبب حساس شدن دندان‌ها به گرما و سرما شده و به محض برخورد با موادی که خیلی داغ یا بسیار سرد هستند، دچار دندان درد می‌شوند. این معضل از طرق مختلف قابل درمان است، برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به بلاگ تحلیل لثه چیست؟ در مجله دندانپزشکی مراجعه کرده و از راه کارهای ارائه شده جهت پیشگیری و درمان تحلیل لثه استفاه نمائید.
7-دندان نهفته
به دندان‌هایی که در لثه بوده و قادر به خارج شدن از لثه نیستند، دندان نهفته می‌گویند. معمولا دندان‌های عقل به دلیل این که جز آخرین دندان‌هایی هستند که از لثه خارج می‌شوند، اغلب فضای مناسبی برای قرار گرفتن در دهان نداشته و در نتیجه در لثه باقی خواهند ماند. برخی مواقع دندان‌های نهفته دچرا عفونت شده یا برای خروج از لثه به فک فشار وارد می‌کنند که سبب ایجاد دندان درد، تب و التهاب لثه می‌شوند.
8-بیماری پالپیت
پالپ بخش مرکزی دندان را تشکیل می‌دهد، هنگامی که در اثر پوسیدگی،عفونت، وارد شدن ضربه خارجی به دندان‌ها و عواملی از این دست تحریک شده و دچار التهاب گردد، می‌تواند سبب ایجاد بیماری پالپیت شده و در نتیجه دندان نسبت به درد و دما بسیار حساس خواهد شد.
9-درد ناشی از عفونت فضای تحت فکی
عفونت باکتریایی نادری که در زیر زبان اتفاق می‌افتد، به آنژین لودویک شناخته می‌شود. این بیماری بسیار خطرناک بوده و نیاز به درمان فوری دارد و معمولا به دلیل فشاری که در اثر آبسه دندان یا ضربات ناگهانی به دهان وارد می‌گردد، ایجاد شده و با علائمی مانند: دندان درد، تب، تورم زبان، مشکل بلع، قرمزی و تورم گردن، ضعف، گیجی، خستگی و گوش درد همراه است.
10-عصب کشی و درد دندان
معمولا در زمان عصب کشی با کمک بی‌حسی موضعی دردی احساس نمی‌کنید، اما بعد از آن به دلیل این که دندانپزشک کلیه عصب‌های دندان را از بین برده و در در طی این فرآیند دندان تحت فشار بوده، طبیعی است که زمانی که اثر بی‌حسی از بین می‌رود کمی درد احساس نمائید. با کمک مسکن‌ها خیلی راحت می‌توانید دندان درد خود را مهار نمائید.
11-درد دندان پر شده را جدی بگیرید
اگر دندانی دارید که قبلاپر شده و مجدد در آن قسمت احساس درد دارید، باید فورا به دندانپزشک خود مراجعه نمائید. چرا که احتمال دارد، موادی که با آن دندان را پر کرده‌اند، از جای خود درآمده و در زیر آن عفونت و پوسیدگی وارد شده باشد. دلایلی که باعث ایجاد این عارضه می‌شود شامل: التهاب پالپ دندان، عدم پالیش کافی و ارتفاع نامناسب ترمیم ، تماس مستقیم با عصب و همچنین ایجاد فشار ناگهانی بر روی دندان مورد نظر است.
12-دندان عقل
گاهی اوقات زمانی که دندان‌های عقل در حال خارج شدن از لثه هستند به دلیل این که آخرین دندان‌های دائمی بوده و تقریبا دهان جایی برای آن‌ها ندارد، جهت قرار گرفتن در فک، باید با فشار از لثه خارج شوند و برای همین معمولا این فرآیند بسیار دردناک خواهد بود.
13-ارتودنسی فرآیندی دردناک
در فرآیند ارتودنسی به صورت تعمدی با فشار به دندان‌ها باعث حرکت آن‌ها می‌شوند، طبیعی است که این متد با درد همراه بوده و برای این که نظم و ترتیبی که مد نظر هست ایجاد گردد، سیم‌های متصل به دندان‌ها، به ریشه دندان در فک فشار می‌آورند و باعث تغییر شکل استخوان و حرکت دندان‌ها می‌گردند.
14-عفونت سینوس
از آنجایی که کف سینوس‌ها دقیقا در بالای ریشه دندان‌های فک بالا قرار گرفته است، عارضه سینوزیت معمولا باعث درد زیادی در دندان‌های فک فوقانی و در پشت چشم‌ها می‌شود.
15-عدم تطابق ماده پر کننده با دندان
به دلیل حساسیت برخی افراد گاهی ماده پر کننده دندان با ساختار دهان و دندان بیمار تطابق نداشته و در نتیجه باعث تحریک عصب دندان شده و دندان درد ایجاد مینماید.
16-درد ناشی از جرم‌گیری
هنگامی که جرم‌گیری انجام می‌شود، برداشتن پلاک‌ها و تارتارهای روی دندان باعث ایجاد حساسیت دندانی شده و در ساعات اولیه حتی تا یک روز ممکن است احساس ناخوشایند یا دندان درد داشته باشید.
چگونه از دندان درد جلوگیری کنیم
بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد دندان درد، مراقبت از سلامت دهان و دندان است. جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و هر بیماری که در اثر عدم رعایت بهداشت به وجود می‌آید، می‌توان از راه کارهای زیر استفاده کرد.
- مسواک زدن دندان‌ها
- استفاده مستمر ازنخ دندان
- نوشیدن آب حاوی فلوراید
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- عدم استعمال دخانیات
- ترک عادت‌های مضر مانند جویدن نوک مداد و دندان قروچه
- مراجعه مرتب به مطب دندانپزشکی جهت چکاپ
- استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید
راه کارهای درمان دندان درد
علت وقوع دندان درد در نوع درمان انتخابی، نقش تعیین کننده دارد، بنابراین اولین قدم مشاوره با متخصص دندانپزشک متبحر و با تجربه است که بتواند به درستی علت دندان درد شما را پیدا کرده و سپس با راه کارهای مناسب نسبت به درمان آن اقدام نماید. درمان هایی که معمولا برای رفع دندان درد مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
درمان توسط دارو
- استفاده از داروهای مسکن:
مانند، استامینوفن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نظیر، ناپروکسن، ایبوبروفن و همچنین ژل‌ها و خمیرهای بی‌حس کننده که حاوی بنزوکائین هستند، می‌توانند در کاهش درد دندان موثر باشند.
- مصرف آنتی بیوتیک‌ها:
در شرایطی که عفونت باعث ایجاد درد دندان شده باشد جهت کاهش التهاب و درد، انواع آنتی بیوتیک مانند، آموکسی سیلین‌ها، کلیندامایسین در درمان آبسه و پالپیت و سایر عفونت‌های دندان تاثیرگذار هستند.
هنگامی که دندان درد ناشی از عفونت است، به دلیل این که احتمال سرایت به سایر بخش‌های دیگر بدن وجود دارد، باید بسیار جدی گرفته شود و بلافاصله برای درمان به متخصص دندانپزشک مراجعه گردد.
استفاده از دهانشویه
دهانشویه‌های حاوی فلوراید و کلرهیگزیدین باکتری‌های دهان را کاهش داده و به درمان ژنژیونت و انواع پوسیدگی و بیماری لثه کمک می‌کنند. دهانشویه‌ها با بر طرف کردن حساسیت دندان می‌توانند برای درمان درد دندان مفید باشند.
استفاده از محافظ دندان
اگر دچار عادت دندان قروچه در خواب هستید، با مراجعه به دندانپزشک می‌توانید از ابزراهایی که می‌توانند به عنوان محافظ دندان در طول شب مورد استفاده قرار گیرند، استفاده نمائید. اما در صورتی که این عارضه ناشی از استرس و اضطراب باشد، باید به دنبال راه‌حل‌های دیگر باشید.
سایر درمان‌های دندانپزشکی
در شرایط خاص راه‌حل‌های متفاوتی بنا به نوع عارضه ایجاد شده توسط متخصص اعمال می‌گردد که از آن دسته می‌توان به موارد زیراشاره کرد:
- درمان پوسیدگی دندان
- ترمیم کانال ریشه و برداشتن پالپ عفونی شده
- تخلیه آبسه و عفونت دندان
روش‌های خانگی امتحان شده
درمان خانگی تنها یک راه حل موقت برای کاهش درد بوده و نمی‌تواند درمان قطعی باشد، تنها برای شما زمان بیشتری فراهم می‌کند تا در اسرع وقت برای درمان مشکل خود و بر طرف کردن دندان درد ایجاد شده به صورت ریشه‌ای اقدام نمائید. معمولا از مواد گیاهی یا مواردی که نام برده می‌شود به عنوان تسکین دهنده موقت، دهانشویه یا به همراه مسواک و خمیر دندان می‌توان استفاده کرد.
- کمپرس یخ
- روغن میخک
- غرغره آب و نمک گرم
- زنجبیل
- روغن نارگیل
- سیر
- نعنا
- دارچین
- چای سیاه
- فلفل
در نهایت بهترین زمان مراجعه به پزشک
اهمیت سلامت و بهداشت دهان و دندان هم از نظر زیبایی و هم از نظر تاثیرمهمی که بر روی سلامت کل بدن دارد، بر کسی پوشیده نیست. بنابراین در صورت بروز هر مشکلی حتی در حد یک دندان درد ساده باید در اولین فرصت به دندانپزشک مجرب و با تجربه مراجعه کرده و از نظر تخصصی او استفاده نمائید. در همین راستا شما می‌توانید در صورت بروز هر مشکلی به راحتی از دکتر آزاده خلجیان نوبت مشاوره رایگان دریافت کرده و از تبحر و دانش ایشان استفاده نمائید و قبل از این که شرایط دندان‌تان حاد و خطرآفرین شود، برای درمان اقدام نمائید.
