وجود پلاک و جرم برروی دندان‌ها، سبب پوسیدگی آن‌ها شده، مخصوصا پس از مصرف خوراکی‌هایی که حاوی نشاسته و قند هستند، ذرات باقی مانده مواد غذایی با باکتری‌های بزاق دهان ترکیب گردیده و یک لایه چسبناک اسیدی به نام جرم و پلاک بروی دندان ایجاد می‌نمایند، که در نهایت باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. این جرم ها باید هر 6 ماه یک‌بار به کمک جرمگیری دندان از بین رفته و پاک سازی شوند. این بلاگ را مطالعه کنید، تا بدانید جرمگیری دندان چیست ؟ و چه مزایا و معایبی دارد.
جرم گیری دندان به چه معنی است؟
جرم گیری دندان یا بروساژ دندان فرآیندی تخصصی است که جهت از بین بردن جرم و پلاک روی دندان و زیر خط لثه انجام می‌گیرد. در واقع این روش به نوعی پاکسازی عمیق دندان بوده که در نهایت از بروز مشکلات بعدی مانند پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه جلوگیری می‌نماید. برای این که تارتارهای ایجاد شده به مرور زمان مشکل ساز نشوند لازم است بروساژ دندان به صورت منظم و دوره‌ای انجام گیرد.
منشا ایجاد جرم و پلاک چیست؟
برخی افراد به صورت مادرزادی رنگ دندان‌های‌شان کمی زرد بوده و نمی‌توان آن را جرم نامید، اما برای زرد شدن و ایجاد تارتار روی دندان علت‌های زیادی وجود دارد که از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان:
استفاده از مسواک و نخ دندان خصوصا در شب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که مواد غذایی که در طول روز مصرف کرده‌اید، لا به لای دندان شما باقی‌مانده و اگر پاکسازی نشوند، باعث به وجود آمدن جرم و پلاک می‌گردند.
- فشارهای مضر و مداوم:
ایجاد فشارهای نامتعارف و بیش از اندازه که ناشی از عادات غلط یا کارهایی است که به طور ناخوداگاه انجام می‌گیرد، مانند دندان قروچه، فشار آوردن بر روی دندان‌ها در هنگام استرس و اضطراب، باعث سائیده شدن مینای دندان شده و زمینه مناسب برای تجمع باکتری و جرم را فراهم می‌نماید.
- عادات غذایی نامناسب:
خوردن غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های گازدار، نمک و چربی می‌تواند زمینه مناسبی را فراهم نماید تا باکتری‌ها با ترکیب شدن با مواد غذایی باقی‌مانده در لا به لای دندان‌ها، به تولید اسید پرداخته و سبب آسیب به مینای دندان و ایجاد پلاک گردند.
- وجود حفره در دندان:
وجود حفره و سوراخ در دندان، محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و ایجاد جرم و پلاک دندانی فراهم می‌کند.
- استعمال دخانیات:
باکتری‌هایی که در اثر کشیدن سیگار ایجاد می‌شوند به شکل جرم بر روی دندان باقی مانده و توانایی مقابله با عفونت را از بین می‌برند.
- بزاق دهان:
ترشح بزاق دهان به تنهایی یکی از عوامل ایجاد جرم روی دندان‌ها بوده و حتی زمانی که غذایی مصرف نمی‌کنید نیز باید حتما از مسواک استفاده نمائید.
- تاثیر سن:
بالا رفتن سن سبب تخریب تدرجی مینای دندان خواهد شد و خود زمینه سازه عفونت و ایجاد باکتری می‌گردد.
انواع جرمگیری دندان
برای از بین بردن جرم و پلاک در مطب دندانپزشکی معمولا از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
جرمگیری دستی
در این شیوه دندانپزشک با کمک ابزارهای فلزی به نام جرم‌گیر و کورت اقدام به تراشیدن پلاک دندان‌ها کرده و با قرار دادن نوک ظریف این ابزارها زیر خط لثه تمام جرم‌هایی را که با کمک مسواک نمی‌توان پاکسازی کرد، از بین می‌برند.
روش اولتراسونیک
دستگاه اولتراسونیک در واقع ابزاری است که یک نوک فلزی ارتعاشی همراه با اسپری آب خنک دارد و به کمک آن‌ها جرمگیری دندان را انجام می‌دهد. نحوه کار به این صورت است که با کمک ابزار فلزی مرتعش به دندان‌ها ضربه وارد شده و از این طریق کلیه پلاک‌های دندانی زیر خط لثه تخلیه می‌شوند، همچنین به طور همزمان، اسپری آب خنکی که در دستگاه تعبیه شده برای سرد نگهداشتن نوک فلز و در عین حال شستن تمام جرم‌ها بکار می‌رود.
جرمگیری با لیزر
در این روش از نور آبی لیزر برای پاکسازی عمیق پاکت‌های لثه و سطوح ریشه استفاده می‌گردد، معمولا پس از مالیدن ماده سفید کننده به دندان‌ها، نور لیزر تابیده شده و به خوبی پلاک‌های دندانی اکسید و حذف می‌شوند. این تکنیک سرعت بالایی داشته و در بهبود التهاب لثه بسیار موثر است.
مراحل و نحوه انجام جرمگیری دندان
هنگامی که برای چکاپ دوره‌ای به کلینیک دندانپزشکی مراجعه می‌نمائید، یکی از بررسی‌هایی که توسط متخصص دندانپزشک انجام می‌گیرد، بررسی وضعیت دندان‌ها از لحاظ میزان جرم و پلاک است تا در صورتی که نیاز به جرمگیری دندان دارید، در پروسه درمانی شما مد نظر قرار گیرد. به طول کلی مراحل انجام جرمگیری دندان به صورت زیر است:
- بی حسی
در اغلب موارد برای جرمگیری دندان از بی‌حسی استفاده نمی‌کنند، اما اگر برخی بیماران آستانه درد پائینی داشته باشند، متخصص دندانپزشکی برای آن‌ها از یک بی‌حسی موضعی بسیار خفیف استفاده خواهد کرد.
- جرمگیری
در این مرحله دندانپزشک به کمک ابزار کوچک قلاب مانند مخصوص جرمگیری به نام اسکیلر یا دستگاه اولترا سونیک اقدام به پاکسازی جرم و پلاک از قسمت‌هایی مانند: سطوح دندانی ( پشت و جلو دندان‌ها )، زیرخط لثه، بین لثه‌ها، پاکت پریودنتال، دور تا دور ناحیه زیر تاج دندان، می‌نماید. دندان‌ها و سطوح در یک حرکت عمودی، دایره‌ای یا افقی خراش داده و تمیز می‌شوند.
- روت پلنینگ
در جرمگیری پروفیلاکسی یا اصطلاحا پیشگیرانه تنها مرحله یک و دو انجام شده و با ریشه‌های دندان کاری نداریم، اما هنگامی که شخص از بیماری لثه رنج می‌برد، در صورت تمیز نشدن اطراف ریشه ممکن است بخش‌های زیرین یعنی سمنتوم و دنتین ( دومین لایه دندان ) نیز در معرض آسیب قرار گیرند و فرد دچار مشکل شود. برای همین بعد از جرمگیری اولیه به صورت تخصصی عمق لثه‌ها و اطراف ریشه پاکسازی شده و تمام پلاک‌ها و تارتارهای روی ریشه برداشته می‌شوند، به این عمل روت پلنینگ می‌گویند.
- بروساژ نهایی
بعد از برداشتن جرم‌ها از تمام سطوح دندان، لازم است سطح سائیده شده کمی صیقل خورده و صاف شود. برای همین در این مرحله از بروساژ دندان استفاده شده و سطح دندان‌ها پالیش زده می‌شود.
محاسن انجام جرمگیری دندان
اهمیت جرمگیری دندان از آنجایی است که با انجام این کار می‌توان از بروز مشکلات بعدی چون: بیماری‌های لثه، عفونت دهان و دندان و … جلوگیری کرد. از جمله محاسن انجام این متد عبارتند از:
- حذف باکتری‌ها و آلودگی‌ها و جلوگیری از پوسیدگی و عفونت دندان
- از بین بردن لکه‌های دندانی
- پیشگیری از بروز بیماری‌های لثه مانند پریودنتال
- جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان
آیا به روش خانگی می‌توان جرم دندان را از بین برد؟
زمانی که در یک مطب دندانپزشکی اقدام به جرمگیری دندان می‌کنید، در واقع به حذف و از بین بردن پلاک‌ها و تارتارهایی که سبب ایجاد عفونت و پوسیدگی در دندان‌ها می‌گردند،پرداخته و تا مدت‌ها نگران آسیب ناشی از آن‌ها نخواهید بود، اما در روش های خانگی شما با کمک انواع روغن‌های گیاهی تنها می‌توانید به کاهش عوامل باکتریایی و کم کردن آلودگی‌های دهان و دندان بپردازید و به صورت ریشه‌ای مشکل بر طرف نخواهد شد، اما اگر علاقمند به استفاده از روش‌های طبیعی و کم خطر هستید، بدون شک استفاده از روغن‌هایی مانند زیر می‌تواند به شما کمک نمایند:
- ژل آلوئه ورا:
به دلیل خاصیت آنتی کسیدانی و ضد باکتریایی که دارد، به کم کردن تارتار دندان کمک می‌کند.
- روغن نارگیل:
این روغن به دلیل داشتن لوریک اسید که یک اسید چرب با خواص ضد میکروبی است، می‌تواند به کاهش پلاک‌های دندان کمک نماید.
- سایر روغن‌ها:
از دیگر روغن های طبیعی که می‌تواند به کاهش جرم و پلاک دندان کمک کند، می‌توان به روغن بادام، کنجد و زیتون اشاره کرد.
- چای سبز:
به دلیل داشتن ترکیبی به نام پلی فنول که خاصیت آنتی اکسیدان دارد، برای افزایش سلامت دهان و دندان کاهش پلاک و تارتار موثر است.
معایب وعواقب جرمگیری دندان
اگرچه جرمگیری دندان به عنوان یک روش مفید برای حفظ بهداشت دهان و دندان شناخته می‌شود، اما همانند سیار درمان‌ها تحت تاثیر برخی عوامل و شرایط می‌تواند معایبی در پی داشته باشد:
- ضعف سیستم ایمنی سبب ایجاد عفونت
- تورم لثه‌ها در صورت حساسیت
- سفت شدن لثه‌ها و خونریزی لثه در اثر عدم انجام روند درست کار
- درد خفیف و ضربان‌دار در دندان و لثه
- حساسیت به سرما و گرما و مواد غذایی شیرین و اسیدی
- آلرژی به مواد مورد استفاده در طی فرآیند درمان
- تحلیل لثه
- خارج شدن مواد موجود در دندان‌های پر شده
تاثیر تبحر و مهارت دندانپزشک در انجام درمان درست در نتایجی که برشمردیم بسیار بالا بوده و در صورتی که درمان توسط فردی غیر متخصص و کارنابلد انجام گیرد، می‌تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. برای این که بیشتر با آسیب‌هایی که لثه را درگیر می‌نماید،آشنا شوید در مجله دندانپزشکی به بلاگ جراحی لثه مراجعه نمائید.
معمولا عوارض شایع در جرمگیری دندان بسیار جزئی بوده و ظرف مدت 5 الی 7 روز بر طرف می‌گردد.
حفاظت و مراقبت پس از جرمگیری
بدون شک مراقبت های بعد از جرمگیری دندان در ماندگاری نتیجه درمان انجام شده و بهبود سریع و بدون عارضه بسیار موثر است. در این راستا بهتر است توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
- بهتر است تا 2 ساعت پس از جرمگیری از خوردن هر گونه مواد غذایی پرهیز نمائید.
- استعمال دخانیات می‌تواند روند بهبودی را کند نماید، در نتیجه از آن‌ها دوری کنید.
- به دلیل این که در طی فرآیند جرمگیری لثه‌ها خیلی دستکاری شده و حساس می‌شوند، بهتر است بین 48 تا 72 ساعت اول از غذاهای نرم استفاده نمائید.
- بهتر است در 24 ساعت اول بعد از جرمگیری دندان، فقط از مسواک بسیار نرم استفاده کرده و بعد از چند روز هم زمان نخ دندان و مسواک را با هم بزنید، تا حساسیت لثه ایجاد نشود.
- برای التیام لثه‌ها بهتر است 3 بار در روز از محلول آب گرم و نمک به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- به توصیه های متخصص دندانپزشک تان گوش کرده و در صورتی که آنتی بیوتیک تجویز کرد، حتما به موقع آن‌ها را مصرف نمائید.
هزینه جرمگیری دندان
بهای تمام شده برای انجام جرمگیری دندان همانند سایر درمان‌های حوزه پزشکی به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:
- هزینه رادیوگرافی و عکس‌برداری
- میزان جرم و تارتار دندان
- موقعیت مکانی کلینیک دندانپزشکی
- تبحر و مهارت متخصص دندانپزشک
جرمگیری دندان ارتودنسی شده
یکی از روندهای درمانی در ارتودنسی که بسیار واجب و ضروری بوده، جرمگیری دندان است. اطراف براکت‌ها محل مناسبی برای تجمع پلاک، تارتار و باقی‌مانده مواد غذایی بوده و این موضوع احتمال پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش می‌دهد. دراین شرایط زدن مسواک و نخ دندان معمولی قادر به پاک سازی کامل این جرم‌ها نبوده و بنابراین باید بیشتر از افراد عادی به سلامت و بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهید. در نتیجه بیمارانی که ارتودنسی دارند باید در فواصل زمانی کوتاه‌تری برای جرمگیری دندان اقدام نمایند.
سخن نهایی و توصیه ما در مورد دندانپزشک
جرمگیری دندان و روت پلنینگ علاوه بر این که جنبه درمانی دارند، به نوعی یک روش پیشگیری از ابتلا به انواع پوسیدگی و عفونت دندان نیز محسوب می‌گردند. در این میان نقش متخصص دندانپزشکی که این درمان را انجام می‌دهد بسیار تعیین کننده بوده و هر چقدر از تبحر و مهارت بیشتری برخوردار باشد، به همان میزان کیفیت درمان انجام شده بالاتر رفته و عوارض احتمالی نیز کاهش می‌یابند. در این راستا به شما پیشنهاد می‌کنیم از دانش و تجربه دکتر آزاده خلجیان استفاده نمائید، شما می‌توانید با خیال راحت برای انجام هر یک از اقدامات حوزه دندانپزشکی به مطب ایشان مراجعه کرده و از یک درمان بی‌عیب و نقص و بسیار حرفه‌ای لذت ببرید.
سوالات متدوال:
1-در چه زمانی باید برای جرمگیری دندان مراجعه کرد؟
معمولا یک پریود زمانی 6 ماه تا یک‌سال بهترین زمان برای انجام جرمگیری دندان است. اما هر فردی بسته به میزان رعایت بهداشت دهان و دندان، سرعت تشکیل پلاک، جرم، میزان حساسیت مینای دندان و داشتن دستگاه‌هایی مانند ارتودنسی و … ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف نیاز به انجام جرمگیری دندان داشته باشد.
2-آیا بلیچینگ با جرمگیری دندان یکی است؟
خیر، تفاوت اصلی این دو روش در ماهیت عمکلرد و نتیجه آن‌ها است. در جرمگیری دندان شما اقدام به پاکسازی پلاک،تارتار و جرم‌های روی دندان کرده و به این وسیله احتمال بروز پوسیدگی، عفونت و انواع بیماری را به حداقل می‌رسانید و ضرورت انجام آن هر 6 ماه تا یک سال احساس می‌شود. اما در بلیچینگ دندان، تنها جنبه زیبایی دندان‌ها و بهبود طرح لبخند مطرح بوده و اصلا ضرورتی برای انجام آن وجود ندارد.
3-دندان لمینتی و کامپوزیتی را می‌توان جرمگیری کرد؟
روش‌های جرمگیری روی محصولات پرسلانی و کامپوزیتی عمل نکرده و نمی‌توان دندان‌های مصنوعی و ایمپلنت‌ها را جرمگیری کرد.
4-آیا بچه‌ها می‌تواند جرمگیری انجام دهند؟
بله، استفاده از این روش سبب جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه شده و به حفظ سلامت دهان و دندان کودک بیشتر کمک می‌نماید.
5-آیا می‌توان در بارداری جرمگیری دندان انجام داد ؟
از آنجا بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت است، جرمگیری دندان در این زمان می‌تواند به کاهش پوسیدگی دندان‌ها و از بین بردن جرم و پلاک روی دندان‌ها موثر باشد.
