بسیاری از افراد به دلیل داشتن دندان‌های کج و انحراف یافته، دندان‌های روی هم و همچنین عقب‌تر و جلوتر بودن فک‌ها، از داشتن یک لبخند ایده آل محروم هستند، برای اصلاح این مشکلات و ناهنجاری‌های دیگر دندان، از روش‌ها و ابزار خاصی استفاده می‌کنند، که در اصطلاح ارتودنسی نامیده می‌شود. این دستگاه یا ابزارهایی که دندان‌ها را صاف، مرتب و منظم می‌نماید، در دو مدل ثابت و متحرک وجود دارند. در این میان ارتودنسی دندان متحرک به دلیل سهولت در استفاده بسیار پر طرفدار شده و مورد توجه اقشار مختلف جامعه قرار گرفته است. اگر می‌خواهید درباره این روش درمانی بیشتر بدانید، با ما همراه باشید.
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی دندان متحرک به انواع دستگاه‌هایی گفته می‌شود که در دهان قرار می‌گیرند تا دندان‌ها را صاف و مرتب‌کنند یا فک‌ها را هم راستا نموده و باریکی،جلوزدگی یا عقب ماندگی آن‌ها را اصلاح نمایند. این دستگاه‌ها به دندان‌ها متصل نشده و در طی دوره درمان ثابت نیستند. برای همین شما می‌توانید در هر زمانی که بخواهید آن را از دهان خارج کرده و به راحتی داخل دهان بگذارید. در این نوع ارتودنسی آزادی عمل شما بیشتر بوده و می‌توانید هنگام غذاخوردن یا مسواک زدن آن را خارج کنید، به همین دلیل رعایت بهداشت برای‌تان راحت‌تر است.
حتما بخوانید: ارتودنسی دندان چیست؟
لزوم انجام ارتودنسی چیست ؟
وقتی بین دندان‌های‌تان فواصل کوچکی وجود داشته باشد، دائما ذرات ریزی از هر ماده غذایی و خوراکی که می‌خورید، در بین دندان‌ها گیر می‌کند و به دلیل این که معمولا تمیز کردن این قسمت از دندان‌ها با مسواک و نخ دندان بسیار سخت است،اگر نتوانید این قسمت‌ها را خوب تمیز کنید، محیط خوبی برای رشد باکتری‌ها خواهند شد و باعث ایجاد عفونت و پوسیدگی دندان‌های‌تان می‌گردند. برای همین کسانی که دندان‌های صاف و مرتب و هم راستا ندارند، بیشتر دچار پوسیدگی دندان و عفونت لثه می‌شوند. از طرف دیگر برای این که بتوانیم غذا را درست بجویم و کلمات و حروف را درست بیان کنیم، باید هر دندانی در جایگاه درست خود قرار داشته باشد. در غیر این صورت ممکن است، اشکالاتی در جویدن و تکلم به وجود آید. همچنین کج و نامرتب بودن دندان‌ها باعث ایجاد فشار زیاد بر روی برخی از دندان‌های دیگر شده و اگر این فشار بیش از حد توان آن‌ها باشد، سبب ایجاد ترک‌های ریز یا سائیدگی زیاد می‌گردند. برای بر طرف کردن یا جلوگیری از ایجاد آسیب‌هایی که گفته، دندانپزشکان انجام ارتودنسی را توصیه می‌کنند.
چه افرادی نیاز به درمان ارتودنسی دارند؟
کسانی که مشکلات زیر را دارند، بهتر است برای مشورت با متخصص دندانپزشک، جهت انجام ارتودنسی اقدام نمایند:
- کجی و نامرتبی دندان‌ها
- جلوزدگی با عقب‌ماندگی برخی از دندان‌ها نسبت به بقیه
- نهفتگی یا نیمه‌نهفتگی برخی از دندان‌ها، ( یعنی بخشی از دندان یا همه آن در زیر لثه باقی مانده است )
- عقب‌ماندگی و جلوزدگی یکی از فک‌ها
- باریک و کوچک بودن فک بالا
- شلوغی و به هم فشردگی دندان‌ها
- وجود فاصله بین دندان‌ها
- نامتقارن بودن دندان
- وجود دندان اضافی یا بیرون زدن دندان از جایگاه نادرست
انواع ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک دندان محدود به یک نوع نمی‌شود، انواع مختلفی از این دستگاه‌های متحرک وجود دارند، که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های خاصی داشته و برای ناهنجاری‌های بخصوصی مناسب هستند.
اینویزیلاین‌ها یا پلاک‌های شفاف ارتودنسی
این مدل دستگاه در واقع جدیدترین نوع ارتودنسی متحرک دندان محسوب می‌گردد که از جنس ترموپلاستیک بوده و بی رنگ هستند و هنگامی که در تماس با دندان هستد کسی متوجه آن‌ها نمی‌شود. این وسیله می‌تواند تعداد زیادی از مشکلات دندان، از جمله وجود فاصله بین دندان‌ها، کج بودن، رو هم بودن دندان‌ها، عقب و جلو بودن فک و برخی مشکلاتی که خیلی حاد نیستند، را درمان کند. به این مدل ارتودنسی دندان نامرئی یا الاینر شفاف هم می‌گویند. در این روش از براکت و سیم استفاده نمی‌گردد، برای همین بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. برای درمان به این شیوه باید تعداد 10 الی 15 عدد دستگاه اینویزیلاین یا همان پلاک شفاف و متحرک را برای حل مشکلات شما استفاده کرد. به این صورت که هر دو هفته یک بار باید این دستگاه تعویض گردد تا بتواند چند میلی‌متر دندان‌های شما را صاف کند یا فاصله بین آن‌ها را کاهش دهد. وقتی دندان‌ها کمی تغییر کردند و صاف شدند، نوبت به اینویزیلاین بعدی می‌رسد تا مطابق طراحی خودش چند میلی‌متر دیگر دندان‌های شما را جا به جا کند. تا به طور کامل بهبود حاصل گردد.
حتما بخوانید: ارتودنسی نامرئی چیست؟ (اینویزیلاین)
پلاک متحرک یا فنر Z
از پلاک متحرک با فنر Z برای اصلاح دندان‌های قدامی که عقب هستند، استفاده می‌کنند. با استفاده از این پلاک‌ها دندان به سمت جلو حرکت کرده و با دندان‌های دیگر در یک ردیف قرار می‌گیرد.
پلاک فانکشنال
این نوع ارتودنسی علاوه بر صاف کردن دندان‌ها به بهبود وضعیت فک بالا و پایین هم کمک می‌کند. اگر فضای فک بالا یا پایین کوچک باشد، دندانپزشک می‌تواند به جای کشیدن دندان‌ها از پلاک فانکشنال استفاده کند. این پلاک متحرک بوده و با فشار به فک باعث حرکت استخوان‌ها می‌شود.
ریتینر ( تثبیت کننده ارتودنسی )
ریتینرها در واقع تثبیت‌کننده نهایی ارتودنسی هستند که، انجام داده‌اید، بعد از تمام شدن طول دوره درمان ارتودنسی دندان با براکت یا الاینر، زمانی که به لبخند ایده آل خود رسیدید، تثبیت کننده یا ریتینر کمک می‌کند تا دندان‌های‌تان در جای خود ثابت بمانند. علت این نیاز این است که تا مدت‌ها بعد از درمان ارتودنسی متحرک یا ثابت، دندان‌ها پتانسیل حرکت و بخصوص بازگشت به موقعیت قبلی خود را دارند، به همین علت تا مدتی ( شاید گاهی برای همیشه) باید از تثبیت کننده استفاده شود تا دستاوردهای درمان ارتودنسی حفظ شود. طول مدت استفاده از این وسیله ارتودنسی را دندانپزشک مشخص می‌کند. یکی از رایج‌ترین نگهدارنده‌ها که معمولا به سقف دهان یا کف دهان متصل شده و از فلز و پلاستیک ساخته شده، ریتینر هاولی است. سیم‌های تشکیل دهنده هاولی قابل تغییر بوده و متخصص ارتودنسی می‌تواند مطابق با نیاز بیمار در آن‌ها تغییرات ایجاد کند.
مزایای ارتودنسی متحرک نسبت به ارتودنسی ثابت
- به دلیل این که پلاک متحرک قابلیت خارج کردن از دهان را دارد، پس مسواک زدن راحت است، در حالی که با ارتودنسی ثابت، مسواک زدن بسیار سخت بوده و باید مراقب فضای بین دندان‌ها و سیم و قطعات دیگرابزار ارتودنسی که به دندان چسبیده‌اند، باشید.
- تمیز کردن دستگاه ارتودنسی متحرک نیز بسیار ساده بوده و فقط کافی است این وسیله را از دهان خارج کرده و با مسواک آن را بشوئید.
- در این روش چون به راحتی می‌توانید دندان‌ها را مسواک بزنید، در نتیجه احتمال پوسیدگی دندان و عفونت لثه کمتر است.
- در ارتودنسی ثابت در محل چسباندن براکت یا بند، ممکن است به دلیل تمیز نشدن کامل دندان‌ها، در بخش‌هایی از دندان، پلاک و باکتری جمع گردد و در نتیجه در اثر فعالیت باکتری‌ها، دندان، مواد معدنی خود را از دست داده و باعث ایجاد لکه‌های سفید در این مناطق شود. اما خوشبختانه این معضل در ارتودنسی متحرک وجود ندارد.
- هر زمان که ضرورت داشت در مراسم‌های مهم یا مکان‌های خاص، می‌توانید ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج کنید.
- در این روش محدودیتی بابت خوردن غذاهای مختلف و حتی نوشیدنی‌های متنوع ندارید، کافی است دستگاه ارتودنسی را از دهان خود خارج کنید. این در حالی است که در ارتودنسی ثابت به دلیل آسیب دیدن ارتودنسی نصب شده، باید از خوردن برخی مواد غذایی و خوراکیها اجتناب کرد.
- اگر از لاینر به جای براکت استفاده کنید، می‌توانید از مزیت نامرئی بودن آن برای حفظ یک لبخند زیبا بهره ببرید.
- خطر آسیب به ریشه دندان در ارتودنسی متحرک وجود ندارد، در حالی که در ارتودنسی ثابت به دلیل نیروی بیش از حدی که روی دندان اعمال می‌کنند، گاهی باعث تحلیل ریشه دندان می‌شوند.
- ارتودنسی متحرک نسبت به ثابت، هزینه مقرون به صرفه‌ای دارد.
حتما بخوانید: ارتودنسی دندان فاصله دار چیست؟
معایب ارتودنسی متحرک
- بر روی گفتار تاثیر می‌گذارد.
- این روش در هنگام انجام کارهایی که به تحرک زیاد نیاز دارند، ناکارآمد هستند.
- امکان عدم همکاری بیماردر استفاده از پلاک‌های متحرک به مراتب بیشتر بوده و احتمال فراموش کردن استفاده به موقع از آن‌ها وجود دارد.
- نمی‌توانید با ارتودنسی متحرک خوارکی بخورید یا آدامس بجوید.
- در مورد لاینرها باید بسیار مراقب باشید، مصرف نوشیدنی‌های رنگی، باعث رنگ گرفتن و کدر شدن پلاک‌های شفاف می‌شوند.
- زمان طولانی استفاده از ارتودنسی متحرک می‌تواند آزار دهنده باشد، شما در حدود 22 ساعت در روز باید این دستگاه را در دهان خود نگهدارید، به عبارتی تنها موقع غذاخوردن و مسواک زدن بایدآن‌ها را خارج نمائید. اگر دائم فراموش کنید که از آن‌ها استفاده نمائید یا از انجام آن امتناع کنید، نتیجه مطلوبی از درمان نخواهید گرفت و حتی ممکن است باعث بدتر شدن وضعیت دندان‌های خود شوید.
- هر بار پس از خارج کردن پلاک از دهان خود باید حتما آن را بشوئید و فقط در جعبه مخصوص خود قرار دهید، درغیر این صورت احتمال زیادی وجود دارد که آن را گم کرده یا جا بگذارید.
- این روش برای تمام ناهنجاری‌های دندان، کارآمد نیست و باید در برخی موارد حتما ارتودنسی ثابت استفاده کرد.
- به دلیل این که استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک برای فک پایین بسیار دشوار بوده و به راحتی نمی‌توان تحمل کرد، معمولا پلاک متحرک برای فک پایین ساخته نمی‌شود.
مدت زمان نیاز برای درمان با ارتودنسی متحرک
ارتودنسی چه به صورت ثابت و چه متحرک جزو خدمات دندانپزشکی بوده و نیاز به صبر و تحمل دارد. مدت زمان ارتودنسی به عوامل مختلفی مانند: سن بیمار، نوع ناهنجاری، شدت مشکلات و … بستگی داشته و معمولا بین 12 تا 36 ماه برای ارتودنسی متحرک زمان لازم است. در برخی مواقع برای تثبیت درمان بعد از ارتودنسی ثابت مدت کوتاهی از ارتودنسی متحرک بنا به صلاح دید دندانپزشک استفاده می‌گردد.
مراقبت از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک
پلاک های ارتودنسی متحرک بسیار حساس هستند، توصیه‌های زیر می‌تواند در مراقبت از آن‌ها کمک نماید:
- زمانی که پلاک داخل دهان شما است، نباید غذاهای سفت، چسبناک و شیرین بخورید.
- به هیچ وجه پلاک را در آب جوش نشوئید، با این کار باعث باز شدن پلاستیک و موقعیت نامناسب در دهان می‌شوید.
- ممکن است در ابتدا هنگام گفتار کمی مشکل داشته باشید، به هیچ وجه پلاک را از دهان خود خارج نکنید، با تمرین و به مرور زمان طی 2 الی 3 روز این مشکل برطرف می‌شود.
- برای مراقبت بهتر باید هر روز پلاک ارتودنسی متحرک را بعد از هر وعده غذایی به خوبی تمیز کرده و با کمک حلال شستشو مناسب حداقل هفته‌ای یک بار آن را بشوئید.
چگونگی تمیزکردن و شستشوی پلاک متحرک
مراحل تمیز کردن بریس نامرئی و اکلریلیک به صورت زیر است:
- قبل از تمیز کردن دستگاه حتما آن را با آب بشوئید تا باقی‌مانده مواد غذایی از بین بروند.
- صبح‌ها قبل از خواب و بعد از هر وعده غذایی، با یک برس نرم دستگاه را مسواک بزنید.
- از یک پاک کننده ملایم مانند صابون و آب ولرم استفاده کنید.
- خمیر دندان‌ها ساینده هستند و دستگاه را خراب می‌کنند، برای همین استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود.
- حتما به آرامی و با استفاده از حرکات دایره‌ای و با کمک یک پنبه مرطوب شده با آب ولرم و صابون تمام شیارها و گوشه‌های دستگاه را پاک نمائید.
- برای ضدعفونی دستگاه، از خیساندن در قرص‌های از بین برند باکتری کمک بگیرید.
هزینه ارتودنسی متحرک
قیمت ارتودنسی متحرک به عوامل مختلفی مانند: نوع شدت ناهنجاری، نوع پلاک متحرک و مدت زمان درمان، منطقه جغرافیایی، میزان تجربه و تخصص دندانپزشک، بستگی دارد. معمولا هزینه ارتودنسی متحرک از ثابت کمتر بوده و عموملا فقط برای فک بالا انجام می‌گیرد.
کلام آخر
ارتودنسی متحرک یک روش کارآمد و راحت در جهت برطرف کردن عیوب و ناهنجاری‌های دندان و فک محسوب می‌گردد که در دراز مدت و به آرامی نتیجه بخش خواهد بود. این روش در واقع یک تحول عظیم در حوزه دندانپزشکی بوده و به ویژه نوع الاینر شفاف آن طرفداران زیادی را به خود جلب کرده است. شما در هر سن و موقعیتی که باشید به راحتی می‌توانید با استفاده از این روش به درمان مشکلات فک و دندان خود بپردازید. شما به راحتی می‌توانید با رزرو آنلاین نوبت دندانپزشکی اقدام به ثبت درخواست مشاوره رایگان از مطب دکتر آزاده حلجیان نمایید.
سوالات متداول :
1- ارتودنسی دندان چیست ؟ انواع آن کدامند؟
به ابزارهایی که دندان‌ها را مرتب یا منظم می‌کنند، اصطلاحا دستگاه ارتودنسی می‌گویند. برخی از این دستگاه‌ها از ابتدای درمان توسط متخصص ارتودنسی به دندان وصل می‌شوند و تا زمانی که دندان مرتب نشود به دندان‌ها متصل باقی میمانند، به این دستگاه‌ها ارتودنسی ثابت می‌گویند. نوع دیگری از روش ارتودنسی وجود دارد که در آن دستگاه متحرک بوده و توسط خود بیمار به دندان متصل می‌گردد و هر زمان که لازم باشد، میتوان آن را از دهان خارج کرد، به این روش ارتودنسی متحرک می‌گویند.
2- ارتودنسی متحرک بهتر است یا ارتودنسی ثابت؟
در واقع نمی‌توان گفت کدام نوع ارتودنسی بهتر از نوع دیگر است، چرا که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را داشته و از آن گذشته به نوع ناهنجاری‌ها و مشکلات بیمار نیز بستگی دارد. اگر ناهنجاری شما جزئی باشد احتمالا ارتودنسی متحرک کافی خواهد بود، اما در زمانی که طبق تشخیص دندانپزشک، دندان‌های شما نیاز به نیروی شدیدتری جهت درمان داشته باشد، باید از روش ارتودنسی ثابت استفاده نمائید. اما نکته اینجاست که همیشه بین این دو روش تضاد و تفاوت وجود ندارد، این دو روش می‌توانند مکمل یکدیگر باشند، به طوری که بعد از استفاده از دستگاه ثابت بر اساس نظر دندانپزشک ممکن است لازم باشد برای مدتی از دستگاه متحرک استفاده کنید، تا دوره درمان نتیجه بهتری در پی داشته باشد.
3- آیا ارتودنسی متحرک می‌تواند ناهنجاری‌های دندان را برطرف کند؟
بریس‌های متحرک برای بیمارانی که مشکلات ارتودنسی خفیف تا متوسط دارند، بسیار مناسب است. این ترازکننده‌ها برای حرکت دندان به صورت افقی ( راست به چپ) عالی هستند، اما هنگامی که دندان‌ها به طرف داخل یا بیرون کج شده باشند، چندان موثر نیستند و بهتر است از روش ثابت استفاده شود.
4- ارتودنسی متحرک درد دارد؟
تمامی روش‌های ارتودنسی به دلیل ایجاد فشار روی دندان‌ها درد دارند، اما در این روش نیروی اعمال شده کمتر از ارتودنسی ثابت بوده، به همین دلیل درد کمتری احساس می‌شود.
5- آیا ارتودنسی متحرک دندان در سنین بالا کاربردی است؟
این روش محدودیت سنی نداشته و افراد در هر سنی می‌توانند از آن استفاده نمایند. در تمامی روش‌های ارتودنسی هر چه سن پایین‌تر باشد، حرکت دندان‌ها راحت‌تر بوده و درمان موفقیت‌آمیزتر است، اما این مسئله باعث نمی‌شود تا نتوان در سنین بالا از ارتودرنسی استفاده کرد.
6- چند ساعت در روز باید از ارتودنسی متحرک استفاده کرد؟
برای موفقیت در درمان باید به طور منظم از پلاک متحرک استفاده کرد. تنها برای غذاخوردن و مسواک زدن باید از دهان خارج شوند، به توصیه دندانپزشکان تنها 4 ساعت در طول شبانه روز میتوان پلاک را از دهان خارج کرد.
7- طول دوره درمان ارتودنسی متحرک چقدر است؟
بسته به این که شما از چه نوع دستگاه ارتودنسی متحرکی استفاده می‌کنید، مدت زمان درمان شما نیز فرق خواهد کرد. ولی معمولا انتظار می‌رود دوره درمان جهت مرتب کردن دندان‌ها با کمک پلاک‌های متحرک، بین 1 تا 1/5 سال طول بکشد.
8- میتوان با دستگاه ارتودنسی متحرک خوابید؟
بله، شما باید به جز در مواقعی که چیزی می‌خورید یا زمانی که دندان های‌تان را مسواک می‌زنید، پلاک‌ها را به صورت منظم استفاده کنید.
